Teknoloji, günlük yaşantımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. İşte, okulda, boş vakitlerde internette zaman geçirmek herkesin tercih ettiği bir yöntemdir. Bu artan kullanım, çocukların da geçmişe göre internete çok daha fazla maruz kalmasına yol açmıştır. “Çocuklar için internet güvenliği nasıl sağlanır?” sorusu da bu noktada büyük önem taşımaktadır.
Her ne kadar bazı ebeveynler bilgisayar ve tablet kullanımını tamamen yasaklamak istese de günümüz şartlarında bu gerçekçi değildir. Evde teknolojiden uzak tutulan çocuk, dışarıda kaçınılmaz olarak akranlarının ve büyüklerinin teknolojiden nasıl yararlandığını görecektir. Kendisine yasaklanan bu kavram karşısında daha da tutkulu bir meraka sahip olacaktır.
Bu sebeple akla yatkın olan yöntem teknolojiyi tamamen hayattan çıkarmak değil, belirli sınırlar çizerek, güvenli teknoloji maruziyetine izin vermektir. Çocuklar için güvenli internet kullanımı öğrenmeyi destekleyen, sosyalleşebileceği, hayal gücünü geliştiren ve keyifli bir ortamı mümkün kılan düzeyde olmalıdır. Bu noktada yaş aralıklarına uygun bir yol izlemekte fayda vardır.
Güvenli İnternet Nedir?
Görece yeni bir kavram olan güvenli internet hizmeti, 2011’den bu yana birçok aile tarafından tercih edilmektedir. Sistem, Anayasanın 41. ve 58. maddeleri gereğince hazırlanmıştır. Bu servis alternatiftir ve isteğe bağlıdır. Küçük yaş gruplarının teknolojiyle ilişkisini düzenlemek için oldukça faydalıdır. Aynı zamanda virüsler, dolandırıcılık riskleri gibi çeşitli alanlarda önlem olarak kullanılır.
İnternet, ucu bucağı olmayan bir dünyadır. Birbirinden faydalı, eğitici ve eğlenceli içeriklerin yanı sıra suç unsuru içeren, çocukların psikolojisini olumsuz etkileyecek ve kötü alışkanlıkları çekici hale getirecek içerikler de mevcuttur. 18 yaş altındaki çocuklarda kontrolsüz internet erişimi tehlikeli olabilir ve siber zorbalığa maruziyet, dikkat süresinin azalması, şiddet eğilimi gibi sorunlara yol açabilir.
Tüm bu problemlerin yanı sıra çevrim içi dolandırıcılık da risk faktörleri arasındadır. Son zamanlarda artan internet dolandırıcılığı suçlarının büyük bir kısmı çocukları hedef almaktadır. Çevrim içi ortamlarda çocuğunuzla iletişime geçen kötü niyetli bir kişi onu kandırarak kredi kartı bilgileriniz, adresiniz gibi hassas kişisel bilgileri temin edebilir.
Yalnızca güvenli sitelerde gezinse de karşısına çıkan reklamlar o kadar da masum olmayabilir. Birçok çocuk oyun oynamak, eğitici videolar izlemek, ödev yapmak amacıyla kullandığı internet sayfasında çıkan çeşitli tanıtımlar sebebiyle kendilerini bambaşka bir yerde bulmaktadır. Yani vakit geçirdiği alanları bilseniz bile buralarda nelerle karşılaşacağını tahmin etmek mümkün değildir.
Aynı şey YouTube gibi platformlarda da geçerlidir. Sizin kendi ellerinizle açtığınız bir çizgi film videosundan sonra önerilen içerik, bundan tamamen alakasız olabilir. Ancak çocuğunuzun internette vakit geçirdiği sürenin tamamında onun başında beklemeniz mümkün değildir. Bu sebeple sorunu kökten çözmeniz ve bağlantı tercihinizi güvenli internetten yana kullanmanız önemlidir.
Güvenli internet, evinizdeki bağlantı üzerinden çocuğunuzun hangi sitelere erişim sağlayabileceği üzerinde kontrolünüzün olduğu bir sistemdir. Eğitici ve öğretici internet siteleri, güvenliğinden emin olduğunuz medya kanalları dışındaki her içeriği engelleyerek evladınızın internet kullanımını güvenli hale getirebilirsiniz. Böylece sizin rehberlik sağlayamayacağınız durumlarda bile tehlikeden uzak bir ortam sağladığınızdan emin olabilirsiniz.
Güvenli İnternetin Faydaları Nelerdir?
Günümüzün hızla dijitalleşen dünyasında internet bağlantısı hayati bir öneme sahiptir. Ancak bunu kurmaya çalışırken dolu port problemiyle karşılaşmak oldukça yaygın hale gelmiştir. Buna bağlı olarak kullanıcılar, “boş port yok ne demek?” sorusunun cevabını merak etmektedir. Bu sorun genellikle altyapı kaynaklıdır ve kullanıcıları ciddi bir şekilde etkiler.
Boş port eksikliği esas olarak iki temel nedenle ortaya çıkar. Birincisi, ikamet ettiğiniz binanın altyapısındaki internet kutularının, apartmandaki hane sayısına yetmeyecek kadar sınırlı olmasıdır. İkinci nedense ana santraldeki portların kapasitesinin dolmasıdır.
İlk durumda, bina içindeki internet altyapısı yetersizdir. İnternet sağlayıcıların binalardaki port sayısını hesaplayarak yoğun kullanılan bölgelerde daha fazla bağlantı noktası ayırması gerekir. Sınırlı port sayısı özellikle yüksek katlı apartmanlarda daha sık karşılaşılan bir sorundur. Eğer binanızdaki internet kutusu port açısından yetersizse yeni abonelerin çevrim içi bağlantı kurması zorlaşır.
Diğer bir sorun, ana santraldeki portların dolu olmasıdır. Ana santral bir bölgedeki birçok kullanıcının internet trafiğini yönlendiren merkezi bir noktadır. Eğer buradaki portlar tükenirse yeni bağlantılar için boş port bulmak zorlaşır. Özellikle yoğun nüfuslu şehirlerde bu sorun daha sık yaşanır. Kırsal bölgelerde ise nüfus bir problem teşkil etmez ancak altyapı problemleri teknik eksiklikten ötürü gelişebilir.
Güvenli İnternet Neleri Engelliyor?
Güvenli internet sistemi, tehlikeli içerikleri engelleyerek bu tür sitelere erişimi imkansız kılar. AtlantisNet güvenli internetle engellenen bazı içerikler aşağıdaki gibi sıralanır
- Kumar
- Uyuşturucu maddelerle ilgili içerikler
- Pornografi
- Cinsellik
- Şiddet
- 18+ sohbet siteleri
- Irkçılık
- Yasa dışı içerikler
Tüm bu içerikler, normal şartlarda dipsiz internet kuyularının her noktasında çocuğunuzun karşısına çıkabilir. Ancak evinizde güvenli bağlantıyı tercih ettiğinizde bu sakıncalı ortamlar engellenmiş olur. Herhangi bir reklam, tanıtım ve öneri dahilinde olsa bile karşınıza çıkmaz.
Bir çocuk profili oluşturmak, yalnızca sizin izin verdiğiniz siteleri erişime açar. Yani eğer ödev, eğitim amaçlı teknolojiye izin veriyorsanız bu web sitelerini kapsayan bir çocuk profili açarak bunun dışındaki her erişimi engelleyebilirsiniz.
Bazı içerikler, masum ve küçük yaş gruplarına yönelik gibi görünse de aslında oldukça olumsuz imajlar barındırır. Bunları tespit etmek zordur, bir yetişkin olarak kolaylıkla görüntüye kanabilirsiniz. Ancak yalnızca bildiğiniz platformlara erişim izni olan internet bağlantısı sayesinde bu konu hakkında endişelenmenize gerek kalmaz.
Güvenli İnternet Kullanımı i̇çin Neler Yapılmalıdır?
Çocuklarda internet kullanımı konusunu olabilecek en güvenli hale getirmek için yapabileceğiniz bazı uygulamalar bulunur. Bu uygulamalar aşağıdaki gibi sıralanır:
- Eve güvenli internet sistemi kurmak
- Bir antivirüs programı indirmek
- Güncel yazılımlara sahip olmak
- Şifreleri karmaşık seçmek
- Kişisel bilgilerinizi vereceğiniz sitelerin güvenliğini sorgulamak
- Bankacılık işlemlerinde iki faktörlü doğrulama sistemini seçmek
Bu adımları uygulamak, hanenizde bağlantıyı kullanan herkesin aktivitelerinin daha sağlıklı olmasına yardım eder. Özellikle hassas bilgilerinize erişim sağlandığında, olumsuz sonuçlarla karşılaşabilirsiniz. Uygulamalar arasında çocuğunuz için yapabileceğiniz en büyük iyilik, güvenli internet hizmetinden faydalanmaktır.
Ebeveynler i̇çin Güvenli İnternete Dair İpuçları
Güvenli internet, ebeveyn olarak çocuğunuzun teknolojiyle nasıl vakit geçirdiğine dair bilgi edinmeyle başlar. Hangi sosyal medya platformlarını kullandığını, buralarda ne tür hesapları takip ettiği, arkadaşlarıyla nerelerden iletişim kurduğu gibi bilgilere hakim olmanız gerekir.
Bunu yaparken, bir dedektif edasıyla gizlice cihazlarını karıştırmanız aranızdaki bağı yıpratacaktır. Anlayışlı bir iletişim diliyle onun güvenliğine önem verdiğinizin altını çizerek ve izin isteyerek bunu yapabilirsiniz. Aşağıdaki başlıklara dikkat ederek güvenli internet sisteminden maksimum verim alabilirsiniz.
Doğru Bilgilendirmeleri Yapmak
Yaş grubuna göre doğru bilgilendirmeleri yapmak süreci kolaylaştırır. Özellikle ergenlik dönemindeki çocuklarınıza teknoloji hakkında olası riskleri dile getirerek bazı konularda dikkatli olmalarını talep edebilirsiniz. Bilgilendirme yapabileceğiniz hususlar aşağıdaki gibi sıralanır:
- Tanımadıkları kişilerle iletişime geçmemek
- Aldatıcı teklifleri tanımlamak ve bunları reddetmek
- Gördükleri her şeye inanmamaları gerektiğinin altını çizmek
- Teknoloji bağımlılığın fiziksel ve mental zararları hakkında konuşmak
Bu ve benzeri konuları gündeme getirmek, teknoloji kısıtlamalarının yalnızca siz otorite figürü olduğunuz ve canınız öyle istediği için değil, onların iyiliği için olduğunu ifade eder. Böylece çocuğunuz iş birliği yapmaya çok daha ılımlı yaklaşacaktır. Herhangi bir sebep göstermeksizin konulan yasaklar, çok yüksek oranda geri teper. Özellikle yaş ilerledikçe bir yolunu bularak sakıncalı içeriklere erişim artabilir.
Siber Zorbalıkla Baş Etmek
Siber zorbalık hakkında bilinçlendirme, çok önemli bir noktadır. Çocuk ve ergenlerin internet ortamında yaşadığı siber zorbalığın uzun süreli olumsuz psikolojik etkileri kanıtlanmıştır. Siber zorbalığın ne olduğunu, bununla karşı karşıya kalırsa ne yapması gerektiğini çocuklarınıza açıklamalısınız.
En önemli nokta, çocuğunuzun yaşadığı problemi sizinle paylaşmasıdır. İnternet üzerinden hoşuna gitmeyen ithamlarla karşılaştığında gelip bunu ebeveynlerine rahatlıkla ifade edebilmesi mühimdir. Bu maruziyet kısa sürse de çocuğun kendine dair olan imajı olumsuz etkilenebilir ve bu daha sonrasında benlik saygısına zarar verebilir. Yıllar boyu sürecek terapi süreci yerine başlangıçta bu problemin önüne geçmek çok daha mantıklıdır.
Oyunlar, Diziler ve Filmler
Çocukların oynadığı oyunlar, izlediği diziler, videolar ve filmler hakkında da bilgi edinmeniz de güvenli bir internet kullanımı için önerilir. Şiddet, cinsellik ve suç unsurlarına erken yaşlarda fazla maruz kalmasını önlemeniz gerekir. Yine çocuğunuzla iletişim kurarak hangi tür medya unsurlarından hoşlandığı hakkında bir sohbet başlatabilirsiniz. Sonrasında onu daha eğitici, güvenli içeriklere yönlendirerek sağlıklı bir ortama zemin hazırlayabilirsiniz.
Seçtiğiniz materyallerin gelişim adımlarına uygun olması önemlidir. Bir ergen, sırf daha uygun diye çocuk filmleri ve animasyonları izlemek istemiyor olabilir. Doğru araştırmaları yaparak yaş gruplarına göre dizi ve film listesi yapabilirsiniz. Böylece hem keyifli vakit geçirecek, hem de zararlı içeriklerden uzak durmuş olacaktır.
Zaman Sınırlandırması Koymak
Konuyla ilgili bir diğer ipucu, teknoloji kullanımına bir sınır getirmektir. Burada hedef, kullanımın tamamen önüne geçmek değildir. Yalnızca belirli bir süre limiti eşliğinde, çocuğunuzun istediği aktiviteleri yapmasına izin vermektir. Yani günde saatler boyunca ekran başında durması yerine bir veya iki saatlik dolaşma hakkı olduğu çocuk tarafından kabul edilmelidir. Bunu da gerekçelendirerek ve ortak bir karara vararak yapmanız faydanıza olacaktır.
Yaşa göre internet kullanımı süresi değişkenlik gösterebilir. Dünyanın yeni yeni keşfedildiği, her şeyin bir merak unsuru olduğu 2 – 5 yaş aralığında bu süre olabildiğince kısa tutulmalıdır. Ancak daha önce bahsedildiği gibi teknoloji artık yaşamın bir parçasıdır ve tamamen kesmek çok zordur. Bu yaş grubuna günde 20 – 30 dakika aralığında bir ekran süresi tanımlayabilirsiniz.
İlkokul çağında, özellikle okul dışında da sosyalleşmeye başladığında internete talep artacaktır. Bu yaş grubu siber zorbalığa daha da hassastır. Günde bir saat makul bir sınırlandırmadır. Ergenlik döneminde giderek asileşmeye başlayan çocuğunuz, bu kısıtlamalardan hiç de memnun kalmayabilir. Ama geliştikleri bu dönemde vakitlerinin çoğunu teknolojiye bağımlı geçirmeleri gelecekte birçok istenmeyen durumu beraberinde getirecektir.
Özellikle sınır problemi olan çocuklarda, bu konuşma zorlu geçebilir. Fakat onu keyif aldığı başka aktivitelere yönlendirerek, bazı konularda anlaşma yaparak tatlıya bağlayabilirsiniz. Teknoloji kullanımıyla ilgili özgürlüğünün bir ceza veya ödül olarak sunulması, tavsiye edilen bir senaryo değildir. Ancak bazı durumlarda bu yöntem tercih edilebilir.
Örnek Olmak
Çocuklar anlattıklarınızdansa yaptıklarınıza daha çok dikkat etme eğilimindedir. Yani siz tüm gün cep telefonu ve bilgisayarınızla vakit geçirirken ona tam tersini tembih etmeniz faydasızdır. Ebeveyn olarak kitap okumak, egzersiz yapmak, doğayla bağlantı kurmak gibi örnek faaliyetleri artırdıkça çocuğunuzu da bunları yapmaları için teşvik edersiniz.
Örnek davranışlar, güvenli internet için en etkili yöntemlerden biridir. Kullanım kısıtlamasına yardımcı olacağı gibi, mobil cihazlar ve bilgisayarlarda geçirilen vakitte neler yaptığınız konusunda da örnek olabilirsiniz. Sürekli oyun oynayan bir ebeveyni gözlemleyen çocuk, benzer aktiviteler yapmak isteyecektir. Eğitici, öğretici içeriklere yönelen anne – babaya sahip küçük yaş gruplarıysa bu yöne doğru bir eğilim gösterecektir.
Söyledikleriniz ve yaptıklarınız arasında bir uçurum olmaması önemlidir. Bu iki nokta birbiriyle uyumlu bir şekilde ilerlemelidir. Nasihatler ve davranışlar arasındaki farkları çabucak kavrayan çocuklar, aileleriyle kurdukları güven bağını sorgulayabilir.
